Ιδεολογικά ρεύματα της ύστερης αρχαιότητας
Δεν έχουν ακόμα συμπληρωθεί σαράντα χρόνια από τότε που πρωτοπαρουσιάστηκε ο όρος "ύστερη αρχαιότητα" -ευρύτερος σε σημασία και περιεχόμενο από τον προγενέστερο "ύστερη ρωμαϊκή αυτοκρατορία"- διεκδικώντας από την επιστημονική κοινότητα την δική του ανεξάρτητη γνωστική περιοχή κυριαρχίας. Ξεπερνώντας τους πρώτους εφηβικούς ενθουσιασμούς και τις μαξιμαλιστικές διεκδικήσεις που χαρακτηρίζουν κάθε νεοσύστατο κλάδο, η ύστερη αρχαιότητα γρήγορα κέρδισε την αυτονομία της χάρη στην επίμονη έρευνα πολλών ιστορικών, φιλολόγων, φιλοσόφων και θεολόγων απ' όλο τον κόσμο, αλλά τα βιβλιογραφικά ίχνη αυτής της εργώδους και συναρπαστικής προσπάθειας μόλις τα τελευταία χρόνια έχουν αρχίσει να παρουσιάζονται σε ελληνικές μεταφράσεις. Ανάλογα, κι ο αριθμός των Ελλήνων μελετητών που ασχολούνται με το θέμα είναι ακόμα αρκετά περιορισμένος.
Αλλά τι να σημαίνει άραγε αυτός ο ουδέτερος όρος, ο οποίος στο πρώτο άκουσμά του σου μεταδίδει ένα μελαγχολικό αίσθημα φθινοπώρου, αφού αναφέρεται ευθέως σ' ένα τέλος εποχής, δηλαδή σ' ένα κρίσιμο μεταίχμιο; Τι απασχολούσε τότε τους ανθρώπους, ποια ιδεολογικά ρεύματα επηρέαζαν και προσανατόλιζαν την καθημερινότητά τους; Σ' αυτά τα εισαγωγικά, ή και προεισαγωγικά ίσως, ερωτήματα επιχειρεί ν' απαντήσει κι η ολιγοσέλιδη ετούτη μελέτη γνωρίζοντας εκ των προτέρων την αδυναμία της να συνοψίσει τις κυρίαρχες ιδεολογικές αντιλήψεις και τις ενδιάθετες απόψεις μιας τόσο εκτεταμένης και συνάμα τόσο αντιφατικής περιόδου. Γι' αυτό και σπεύδει να δηλώσει πως μόνη της φιλοδοξία είναι να προκαλέσει τον αναγνώστη, μέσα από βιβλιογραφικές νύξεις κι από αναφορές σε κείμενα και συγγραφείς της εποχής, για ν' ασχοληθεί εκείνος πιο επισταμένα, στη συνέχεια, με το θέμα. Άλλωστε, το ενδιαφέρον αυξάνεται κατακόρυφα εάν αναλογιστούμε ότι οι καιροί μας, της ύστερης νεωτερικότητας, παρουσιάζουν αρκετές αναλογίες με την ιστορική περίοδο που εξετάζουμε.
Στο αρχικό κείμενο προστέθηκε ως συναφής και μια παλιότερη, αλλά αδημοσίευτη ως τώρα μελέτη, η οποία διερευνά με συντομία τη σχέση μεταξύ ερμηνευτικής και πραξεολογίας στον Μέγα Βασίλειο. Μ' αυτό τον τρόπο αισθάνομαι ότι κλείνει προσωρινά ένας κύκλος μελέτης που είχε ανοίξει εξαιτίας του.
(από τον πρόλογο του συγγραφέα)
| Τίτλος βιβλίου: | Ιδεολογικά ρεύματα της ύστερης αρχαιότητας |
|---|
| Εκδότης: | Εκδόσεις των Φίλων |
|---|
| Συντελεστές βιβλίου: | Αγγελής Δημήτρης (Συγγραφέας)
|
|---|
| ISBN: | 9789602890806 | Εξώφυλλο βιβλίου: | Μαλακό |
|---|
| Στοιχεία έκδοσης: | Οκτώβριος 2005 | Διαστάσεις: | 21x14 |
|---|
| Κατηγορίες: | Ιστορία |
|---|
Λουκάτος, Δημήτριος Σ., 1908-2003
Ο Δημήτριος Λουκάτος (1908-2003) γεννήθηκε στο Αργοστόλι της Κεφαλληνίας. Σπούδασε φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και το 1950 έλαβε διδακτορικό δίπλωμα από το Πανεπιστήμιο της Σορβόνης με θέμα "La Bible dans le parler proverbial du peuple grec". Από το 1931 έως το 1938 υπηρέτησε στη μέση εκπαίδευση και στη συνέχεια, έως το 1962 στο Λαογραφικό Αρχείο (σημερινό Κέντρον Ερεύνης Ελληνικής Λαογραφίας) της Ακαδημίας Αθηνών. Από το 1964 έως το 1969 δίδαξε ως καθηγητής λαογραφίας στο νεοσύστατο τότε Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων (Φιλοσοφική Σχολή). Το διάστημα 1979-1981 δίδαξε στη νεοσύστατη επίσης Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης (Ρέθυμνο) και το 1984-1985 στο Πανεπιστήμιο Πατρών (Παιδαγωγικό Τμήμα). Έλαβε μέρος σε πολλά ελληνικά και διεθνή συνέδρια με επιστημονικές ανακοινώσεις, πραγματοποίησε διαλέξεις και ραδιοφωνικές ομιλίες για τη λαογραφική επιμόρφωση του κοινού και δίδαξε συστηματικά το μάθημα της λαογραφίας σε μορφωτικούς συλλόγους και σε σχολές κοινωνικών επαγγελμάτων. Το 1978 εκλέχθηκε πρόεδρος της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας και διευθυντής του περιοδικού "Λαογραφία". Τιμήθηκε με το παράσημο του Ταξιάρχου του Φοίνικος (1965) και του απονεμήθηκε ο τίτλος του "Ξένου Εταίρου" της Ακαδημίας Επιστημών, Γραμμάτων και Τεχνών του Παλέρμο (1978). Το 1981 τιμήθηκε με το Βραβείο Herder (Λαογραφίας) της ΝΑ. Ευρώπης. Του αφιερώθηκαν τιμητικοί τόμοι ("Proverbium", ΗΠΑ, 1985, "Σύνδειπνον", Ιωάννινα 1988, "Λαογραφική Κύπρος", 1988). Το 2000 τιμήθηκε με το αργυρούν Αριστείον Γραμμάτων από την Ακαδημία Αθηνών. Απεβίωσε το 2003. Το συγγραφικό έργο του Δημητρίου Σ. Λουκάτου είναι πλουσιότατο. Αριθμεί περί τα 400 δημοσιεύματα (βιβλία, άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά και εγκυκλοπαίδειες ή λεξικά, ανακοινώσεις σε πρακτικά συνεδρίων, επιφυλλίδες κ.ά.), που καλύπτουν όλους τους τομείς της λαογραφικής έρευνας. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έδειξε για τη μελέτη της νεοελληνικής παροιμίας, καθώς και για την έρευνα των λαογραφικών εκδηλώσεων της σύγχρονης ζωής και της αστικής εθιμολογίας. Στα δημοσιεύματά του εξετάζονται και άλλα φιλολογικά θέματα της ελληνικής Λαογραφίας (δημοτικά τραγούδια, παραμύθια, μύθοι, ευτράπελες διηγήσεις κλπ.), καθώς και θέματα λαϊκής λατρείας, μαντικής, αγροτικού βίου και επαγγελμάτων. Ιδιαίτερα χρηστικό είναι το εγχειρίδιό του: "Εισαγωγή στην ελληνική λαογραφία", που εκδόθηκε το 1977 από το Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος και γνώρισε πολλές επανεκδόσεις.
Άλλα βιβλία του: "Κεφαλλονίτικη λατρεία" (1946), μεταφρασμένο και στα γαλλικά, "Κεφαλονίτικα γνωμικά" (1952), "Νεοελληνικά λαογραφικά κείμενα" (1957), "Σύγχρονα λαογραφικά" (1963), "Νεοελληνικοί παροιμιόμυθοι" (1972), "Χριστουγεννιάτικα και των γιορτών" (1979), "Πασχαλινά και της άνοιξης" (1980), "Τα καλοκαιρινά" (1981), "Τα φθινοπωρινά" (1982), "Συμπληρωματικά του χειμώνα και της άνοιξης" (1985).
