Άτριον

Βαρβιτσιώτης, Τάκης, 1916-2011
Ο Τάκης Βαρβιτσιώτης (1916-2011), ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες λυρικούς ποιητές της μεταπολεμικής περιόδου (παρόλο που πρωτοεμφανίστηκε στην ποίηση το 1936), γεννήθηκε και έζησε όλη του τη ζωή στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε στη Νομική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου και εργάστηκε ως δικηγόρος. Την πρώτη του ποιητική εμφάνιση την έκανε σε ηλικία είκοσι ενός ετών, στο πρωτοποριακό περιοδικό "Μακεδονικές Ημέρες", με την εκδοτική ομάδα του οποίου συνδέθηκε στενά. Έκτοτε, αφιερώθηκε στην ποίηση με πάθος και συνέπεια. Εξέδωσε τις ποιητικές συλλογές "Φύλλα ύπνου" (1949), "Επιτάφιος" (1951), "Χειμερινό ηλιοστάσιο" (1955), "Το ξύλινο άλογο" (1955), "Αλφαβητάριο" (1955), "Η γέννηση των πηγών" (1959), "Το πέπλο και το χαμόγελο" (1963), "Η μεταμόρφωση" (1971), "Η φθινοπωρινή σουίτα και άλλα ποιήματα" (1975), "Ταπεινός αίνος προς την Παρθένο Μαρία" (1977), "Η Άννα της απουσίας" (1979), "Ενωμένα χέρια" (1980), "Καλειδοσκόπιο (1983), "Η ατραπός" (1984), "Fragmenta, ή Η βλάστηση των ορυκτών" (1985), "Δέκα ποιήματα της οργής και του χρέους, μαζί με το Δοξαστικό της ελευθερίας" (1986), "Ακόμα ένα καλοκαίρι" (1987), "Φαέθων" (1992), "Η θαυμαστή αλιεία" (1993), "Νήματα της Παρθένου" (1997), "Άρωμα ενός κομήτη" (1997), "Όχι πια δάκρυα" (1998), "Τα δώρα των Μάγων" (1999), "Άτριον" (2000), "Όμως το χιόνι πάντα μένει" (2002), "Μικρά ερωτικά εγκώμια" (2002) και τις συγκεντρωτικές εκδόσεις "Σύνοψη Α΄ (1941-1957)" (1980), "Σύνοψη Β΄ (1958-1972)" (1981), "Σύνοψη Γ΄ (1973-1979)" (1988) και "Ποιήματα, 1941-2002" (2003). Το 2010 συγκέντρωσε μια τελευταία συλλογή με ανέκδοτα ποιήματά του, τα οποία εξέδωσε με τίτλο "Υδατόσημα" (Μπίμπης Στερέωμα, 2010). Για τους νεότερους ομοτέχνους του ο Τάκης Βαρβιτσιώτης αποτελούσε σημείο αναφοράς, υπήρξε ο τελευταίος επιζών ποιητής της παλιάς λογοτεχνικής παράδοσης της Θεσσαλονίκης και της λογοτεχνικής συντροφιάς του φαρμακείου του Ν.Γ. Πεντζίκη, συνεργάτης των θρυλικών περιοδικών "Μακεδονικές Ημέρες", "Κοχλίας" και "Μορφές". Η ποίησή του ήταν λυρική, ενορατική, μυστικιστική, στα βήματα του νεοσυμβολισμού, με επιρροές και από τους υπερρεαλιστές ποιητές Πολ Ελυάρ και Πιερ Ρεβερντύ. Δοκιμιογράφος και μεταφραστής, άφησε πολλές μεταφράσεις, κυρίως γάλλων, ισπανών και λατινοαμερικανών ποιητών, μεταξύ των οποίων οι Μποντλέρ, Λόρκα, Απολλιναίρ, Μαλαρμέ, Νερούδα και Ελυάρ. Αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, ο Τάκης Βαρβιτσιώτης υπήρξε από τους πιο πολυ-βραβευμένους ποιητές. Είχε τιμηθεί με το Βραβείο της Ομάδας των Δώδεκα, το Α΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης, το Βραβείο Ποίησης της Ακαδημίας Αθηνών, το Βραβείο Ουράνη, το Βραβείο Ποίησης του Δήμου Θεσσαλονίκης, το Βραβείο της Ελληνικής Εταιρείας Χριστιανικών Γραμμάτων, το Χρυσό Μετάλλιο των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου, καθώς και με άλλες πολλές διακρίσεις. Ήταν μέλος της Παγκόσμιας Οργάνωσης των Ποιητών και επισκέφθηκε ως επίσημος προσκεκλημένος τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου διάβασε ποιήματά του και έδωσε διαλέξεις σε διάφορα πανεπιστήμια (Χάρβαρντ, Πρίνστον, Γέιλ, Μπάφαλο, Καλιφορνία, κ.ά.). Επίσης επισκέφθηκε με πρόσκληση του Υπουργείου Πολιτισμού τη Ρουμανία και την Ισπανία. Έλαβε μέρος σε πολλά συνέδρια της Παγκόσμιας Οργάνωσης των Ποιητών, σε φεστιβάλ και άλλες διεθνείς συναντήσεις ως εκπρόσωπος της Ελλαδας. Οι πιο πρόσφατες μεγάλες διεθνείς διακρίσεις που του απονεμήθηκαν είναι: το Παγκόσμιο Βραβείο Ποίησης Φερνάρντο Ριέλο στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών (Νέα Υόρκη, 1988), ο τίτλος και το παράσημο του Ιππότη του Γαλλικού Τάγματος των Γραμμάτων και των Τεχνών από το Υπουργείο Πολιτισμού της Γαλλίας (1989) και το ευρωπαϊκό Βραβείο Χέρντερ από το Πανεπιστήμιο της Βιέννης (1994) με την αιτιολογία ότι "ο Τάκης Βαρβιτσιώτης είναι ένας εκπρόσωπος εκείνης της πλειάδας των Ελλήνων ποιητών που έχει συμβάλει μ' έναν τρόπο ζωτικό και απρόοπτο στην παγκόσμια λογοτεχνία της εποχής μας, και το πλούσιο ποιητικό έργο του αποτελεί μια κορυφαία στιγμή της σύγχρονης ελληνικής λυρικής ποίησης, βρίσκοντας αναγνώριση και έξω από την πατρίδα του". Το Μάρτιο του 1995 εκλέγεται μέλος της Διεθνούς Ακαδημίας Μιχαήλ Εμινέσκου που εδρεύει στη Ρουμανία, στις 23 Νοεμβρίου 1995 του απονέμεται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο χρυσό μετάλλιο τιμής για τη μεγάλη συμβολή του στα ευρωπαϊκά γράμματα, ύστερα από πρόταση της Παγκόσμιας Οργάνωσης των Ποιητών, και στις 26 Οκτωβρίου του ίδιου του έτους του απονέμεται από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας τα διάσημα του Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος. Στις 15 Μαρτίου 1997 του απονέμεται εκ μέρους του Ιταλικού Κράτους στη Ραγκούλα της Σικελίας, και σε επίσημη τελετή που έγινε στο κυβερνείο της πόλης αυτής, το Διεθνές Βραβείο "Ίμπλα: μία γέφυρα για την Ευρώπη". Τον Οκτώβριο του 1997 του απονέμεται το Αριστείο της Τάξεως Γραμμάτων και Τεχνών από το Ίδρυμα Εθνικού και Θρησκευτικού Προβληματισμού. Στις 10 Ιουνίου 1998 το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας του απονέμει Χρυσό Μετάλλιο Τιμής. Στις 3 Δεκεμβρίου 1998 εκλέχθηκε αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Έφυγε από τη ζωή στη γενέτειρά του στις 31 Ιανουαρίου 2011, σε ηλικία 95 ετών.