Κάσδαγλης, Νίκος, 1928-2009
Ο Νίκος Κάσδαγλης γεννήθηκε στην Κω (1928), γιος του εμπόρου Χριστόφορου Κάσδαγλη και της Αγλαΐας Βενετοκλέους με καταγωγή από τη Ρόδο. Μετά το σεισμό του 1933 εγκαταστάθηκε με τη μητέρα και τα δυο μεγαλύτερα αδέρφια του στη Ρόδο και από το 1935 στην Αθήνα για να μπορέσει να πάει σε ελληνικό σχολείο -είχε προηγθεί κλείσιμο των ελληνικών σχολείων στα Δωδεκάνησα από τις ιταλικές αρχές. Μετά το θάνατο του πατέρα του στην Κω το 1938 η οικογένεια αντιμετώπισε οικονομικές δυσκολίες. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, οργανώθηκε σε αντιστασιακές ομάδες της δεξιάς και με αφορμή τη δράση του αποβλήθηκε το 1943 από την Ιόνιο Ακαδημία, όπου φοιτούσε από το 1935, και ένα χρόνο αργότερα συνελήφθη από τον ΕΛΑΣ και φυλακίστηκε για είκοσι μέρες. Μετά από τρία χρόνια, κατά τα οποία έπαιρνε μαθήματα στο σπίτι και πήγαινε μόνο στις εξετάσεις, τέλειωσε το γυμνάσιο. Μετά την ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα επέστρεψε στην Κω, όπου έμεινε μερικούς μήνες και στη συνέχεια εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Ρόδο. Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου η ήττα της Αριστεράς και τα δεινοπαθήματα των αγωνιστών της οδήγησαν τον Κάσδαγλη σε αλλαγή του ιδεολογικού και πολιτικού του προσανατολισμού, αλλαγή η οποία ολοκληρώθηκε κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας (1951-1953). Το 1957 παντρεύτηκε τη Ρένα Αθανασιάδη. Από το 1948 ως την επιβολή της χούντας των συνταγματαρχών εργάστηκε στο παράρτημα της Αγροτικής Τράπεζας στη Ρόδο. Η δικτατορία τον απέλυσε με αφορμή τη συμμετοχή του στην καταδικαστική διακήρυξη 18 γνωστών ελλήνων λογοτεχνών για το καθεστώς, το 1969 (μετά τη δήλωση Σεφέρη στις 29 Μαρτίου του ίδιου χρόνου -στην Αγροτική Τράπεζα επέστρεψε το 1974). Κατά τη διάρκεια της επταετίας ο Κάσδαγλης πήρε μέρος σε διάφορες αντιστασιακές προσπάθειες (ομαδικές διακηρύξεις επωνύμων, έκδοση των τόμων "18 Κείμενα", "Νέα Κείμενα 1" και "Νέα Κείμενα 2", σύνταξη του περιοδικού "Συνέχεια", κ.ά.). Το 1969 τιμήθηκε από το Ίδρυμα Ford για το λογοτεχνικό έργο του. Μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών ως το 1981 και ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων το 1982. Συνεργάστηκε με τις εφημερίδες "Η Καθημερινή" και "Τα Νέα" και με τα περιοδικά "Εποχές", "Ταχυδρόμος", "Διαγώνιος" (Θεσσαλονίκης), "Πολιορκία", "Γράμματα και Τέχνες", κ.ά. Στο χώρο της λογοτεχνίας πρωτοεμφανίστηκε το 1952, στρατιώτης ακόμη, με τη δημοσίευση του διηγήματος "Ο μηχανικός" στο περιοδικό του Ρένου Αποστολίδη "Νέα Ελληνικά". Ακολούθησε η έκδοση της συλλογής θαλασσινών διηγημάτων "Σπιλιάδες", και στη συνέχεια το μυθιστόρημα "Τα δόντια της μυλόπετρας", που τιμήθηκε με το β’ κρατικό βραβείο, ενώ καθιερώθηκε στο λογοτεχνικό χώρο με το μυθιστόρημα "Κεκαρμένοι". Παράλληλα προς την πεζογραφική του παραγωγή, ασχολήθηκε επίσης με τη λογοτεχνική μετάφραση από τα γαλλικά. Ο Νίκος Κάσδαγλης ανήκει στους έλληνες πεζογράφους της λεγόμενης πρώτης μεταπολεμικής γενιάς. Στα έργα του κυριαρχεί η ιστορική θεματική και στη γραφή του το νατουραλιστικό στοιχείο με έμφαση στην περιγραφή του ανθρώπινου εξανδραποδισμού και της περιθωριοποίησης μέσα από κοινωνικούς και πολιτικούς μηχανισμούς.
Έφυγε από τη ζωή στη Ρόδο, στις 14 Φεβρουαρίου 2009, σε ηλίκια 81 ετών.
Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Νίκου Κάσδαγλη βλ. Αλέξης Ζήρας "Κάσδαγλης Νίκος" στο "Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό", τ. 4, Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1985· Λίζυ Τσιριμώκου, "Νίκος Κάσδαγλης", στο "Η μεταπολεμική πεζογραφία· από τον πόλεμο του '40 ως τη δικτατορία του '67", τ. Γ΄, Αθήνα, Σοκόλης, 1988· Ι. Μ. Χατζηφώτης, "Κάσδαγλης Νίκος", στη "Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας", τ. 8, Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ.· Αλέξης Ζήρας "Κάσδαγλης Νίκος" στο "Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας", Αθήνα, Εκδόσεις Πατάκη, 2007.
(Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).
