Ο μέγας ιεροεξεταστής
Η ιστορία του Μεγάλου Ιεροεξεταστή, αν και είναι μόνο ένα επεισόδιο των "Αδελφών Καραμάζοβ" του Ντοστογιέβσκη, συγκέντρωσε την αποκλειστική προσοχή των φιλοσόφων, των θεολόγων, των πολιτικών και φυσικά των κριτικών. Ο προβληματισμός του εισέβαλε στον 20ό αιώνα με την ανατριχιαστική ορμή που εισέβαλαν οι απόψεις περί ευρωπαϊκού μηδενισμού του Nietzsche, ο οποίος ισχυρίστηκε πως το 'γκρέμισμα' όλων των αξιών θα καθορίσει την εφιαλτική μοίρα του ευρωπαίου ανθρώπου. Ο Ντοστογιέβσκη είδε με τρόμο αυτόν τον μηδενισμό να καλπάζει, πάνω στο θηρίο του ορθολογισμού και αντέταξε τη βαθιά, άλογη πίστη της Ορθοδοξίας στην εφιαλτική μοίρα του Ανθρώπου εν γένει.
Οι διανοούμενοι του τέλους του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα το διαισθάνονταν, αλλά μόνο λίγοι ψέλλισαν κάτι. Οι περισσότεροι αντιμετώπισαν το ζήτημα από την ηθική ή θεολογική πλευρά, αλλά το πραγματικό ζήτημα που θέτει ο Μέγας Ιεροεξεταστής δεν είναι θεολογικό - είναι πολιτικό. Τα ερωτήματα που θέτει σχετίζονται με την ικανότητα του ανθρώπου να οικοδομήσει μια δίκαιη ζωή. Πώς γίνεται αυτό; Με την πίστη ή με τη μεθοδευμένη επιβολή ιδεών; Με την αγάπη ή με τη βία; Από τις μάζες ή από τους ηγέτες; Από τον λαό ή από την εξουσία;
Σταμάτης, Αλέξης
Ο Αλέξης Σταμάτης γεννήθηκε το 1960 στην Αθήνα. Μετά από ένα χρόνο στο Μαθηματικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών, σπούδασε αρχιτεκτονική στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο κι έκανε μεταπτυχιακά αρχιτεκτονικής και κινηματογράφου στο Λονδίνο. Το 1998 διάβασε ποίηση στο Φεστιβάλ του Εδιμβούργου. Ποίησή του δημοσιεύθηκε στο βρετανικό λογοτεχνικό περιοδικό "Modern Poetry in Translation". Το πρώτο του μυθιστόρημα, "Ο έβδομος ελέφαντας" (Κέδρος, 1998, β' έκδ. Καστανιώτης, 2016) ("The Seventh Elephant") εκδόθηκε στη Μεγάλη Βρετανία από τον εκδοτικό οίκο Arcadia Books και στο Μπαγκλαντές. Το δεύτερο "Μπαρ Φλωμπέρ" (Κέδρος, 2000, β' έκδ. Καστανιώτης, 2012) εκδόθηκε στη Γαλλία, την Ιταλία, τη Ρωσία, την Ισπανία, τη Σερβία και (το 2007) στη Μεγάλη Βρετανία, από τον ίδιο εκδοτικό οίκο, ενώ διασκευάστηκε σε σενάριο στο πλαίσιο προγράμματος του ΕΚΚ, με τη συνεργασία του σκηνοθέτη Βασίλη Δούβλη. Ακολούθησαν τα μυθιστορήματα "Σαν τον κλέφτη μες τη νύχτα", 2002, "Οδός Θησέως", 2003, "Ζωή", 2005, "Μητέρα στάχτη", 2005, "Αμερικάνικη φούγκα", 2006, "Βίλα Κομπρέ", 2008, "Σκότωσε ό,τι αγαπάς", 2009, "Κυριακή" (2011), "Μπορείς να κλάψεις μες στο νερό;" (2012), "Χαμαιλέοντες" (2013), "Μελίσσια" (2014), "Το βιβλίο της βροχής" (2015). Η "Αμερικάνικη φούγκα" κέρδισε το Διεθνές Βραβείο Λογοτεχνίας του Αμερικανικού Ομοσπονδιακού Ιδρύματος Τεχνών και εκδόθηκε στις ΗΠΑ. Η "Μητέρα στάχτη" (2005) εκδόθηκε στις ΗΠΑ και στην Τουρκία. Το πρώτο του παιδικό μυθιστόρημα, "Ο Άλκης και ο λαβύρινθος" (2009), τιμήθηκε με το Πρώτο Βραβείο του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου. Έχει δημοσιεύσει τις ποιητικές συλλογές: "Κόσμος γωνία", Σοκόλης, 1992, "Αρχιτεκτονική εσωτερικών χώρων", Καστανιώτης, 1993, "Απλή μέθοδος των τριών", Καστανιώτης, 1995, "Πυκνό τώρα", Ελληνικά Γράμματα, 1999, "Όσο πλησιάζω, το μέλλον απομακρύνεται", Το Ροδακιό, 2002 και "Ποτέ δεν είμαστε μόνοι", Καστανιώτης, 2004. Για τη συλλογή του "Αρχιτεκτονική εσωτερικών χώρων", του απονεμήθηκε το 1994 από τον Δήμο Αθηναίων το βραβείο ποίησης στη μνήμη Νικηφόρου Βρεττάκου. Η ίδια ποιητική συλλογή, μαζί με την "Απλή μέθοδο των τριών" και το "Πυκνό τώρα", μεταφράστηκαν στα αγγλικά και κυκλοφορούν από τον εκδοτικό οίκο "Dionysia Press" ("Architecture of Interior Space & The Simple Method of Three", 2001, "Dense Now", 2002). Έχει γράψει το λιμπρέτο σε έργα του μουσικού Θοδωρή Αμπατζή, που παρουσιάστηκαν στο Μέγαρο Μουσικής και στο Θέατρο "Χώρα". Ο μονόλογός του "Τελευταία Μάρθα" παίχτηκε το 2008 στο "Θέατρο της Οδού Κεφαλληνίας". Δυο μονόλογοί του με τίτλο "Γένεση" ανέβηκαν το 2009 στο "Θέατρο Χώρα". Το θεατρικό του έργο "Δακρυγόνα" παρουσιάστηκε το 2010 στο "Θέατρο της Οδού Κεφαλληνίας". Τα τελευταία χρόνια συνεργάζεται με περιοδικά και εφημερίδες σε θέματα τέχνης και πολιτισμού. Έχει αντιπροσωπεύσει πολλές φορές την Ελλάδα σε διεθνή λογοτεχνικά συνέδρια και έχει διδάξει Δημιουργική Γραφή στο Κολλέγιο Αθηνών-Ψυχικού και στο Μουσείο Ηρακλειδών. Τελευταία αρθογραφεί στην εφημερίδα "Το Βήμα".
