Το φθίνον φως
"Το φθίνον φως" (1931), του Pierre Drieu la Rochelle, είναι ένα σύντομο, πυκνό μυθιστόρημα που αφηγείται την πορεία τού τριαντάχρονου, αστού και αλκοολικού, Αλαίν Λερουά, από την θεραπεία αποτοξίνωσης προς την αυτοχειρία. Ωραίος ακόμα, ένας άλλοτε κοσμικός με πολλές κατακτήσεις και επιτυχίες, είναι σήμερα ένας άνθρωπος εσωτερικά εξαντλημένος, ανίκανος να ζήσει με όσα τού έδινε η έως τώρα ζωή του, αποφασισμένος, από την πρώτη σχεδόν σελίδα τού βιβλίου, να μη δώσει παράταση στο απόλυτο μηδέν μέσα στο οποίο σέρνεται χωρίς καμία πιθανότητα εξόδου ή έστω διεξόδου.
"Το φθίνον φως", με τον αργό και ανυποχώρητο ρυθμό του, είναι γραμμένο για να καταλήξει, με αδήριτη αναγκαιότητα, στον τερματικό κρότο τού όπλου. Αυτός ο νέος άντρας, στο έσχατο στάδιο της απελπισίας και της αηδίας, απόλυτα νηφάλιος όμως και χωρίς την παραμικρή πλέον ψευδαίσθηση, είναι ωστόσο το πρόσωπο μιας πλήρους ωριμότητας. Ο Αλαίν Λερουά δεν υποχωρεί σε καμία παρέκκλιση από τον στόχο του όταν συνειδητοποιεί ότι οποιαδήποτε υποχώρηση είναι δειλία και αναξιοπρέπεια . ότι το να ζεις, όταν το ζην δεν υποστηρίζεται από τις ζωτικές αξίες του, δεν προσφέρει πλέον στους ζώντες καμία ευκαιρία υποστήριξης και παράτασής του.
"Το φθίνον φως", με την ταχεία και τραχεία, εύληπτη και απέριττη γραφή του, μπορεί να γίνει σήμερα ο συμπυκνωτής της ανθρώπινης κατάστασης όπως αυτή έχει διαμορφωθεί από τις δριμείες, ανελέητες, συνθήκες διαβίωσης όπου το υπάρχειν συναγωνίζεται και ανταγωνίζεται ανά πάσα στιγμή το ίδιο το τέλος του. Ο πυροβολισμός που τερματίζει την ζωή του Αλαίν Λερουά, είναι στο χέρι τού κάθε σημερινού ανθρώπου να εκπυρσοκροτήσει ή όχι - αν δεχθούμε ότι δεν θα επέμβει η ίδια η ζωή για να απασφαλίσει με το δικό της χέρι το περίστροφο.
Δ.Δ.
Roth, Joseph, 1894-1939
Ο Γιόζεφ Ροτ γεννήθηκε το 1894 από εβραίους γονείς στην Ανατολική Γαλικία (σημερινή Ουκρανία). Σπούδασε φιλοσοφία και γερμανική φιλολογία στο Λέμπεργκ και στη Βιέννη. Το 1916 κατάχθηκε στον αυστριακό στρατό και έλαβε μέρος στον Πρώτο Παγκόσμιο πόλεμο. Στο διάστημα του μεσοπολέμου εργάστηκε ως δημοσιογράφος στη Βιέννη και στο Βερολίνο, όπου έζησε δώδεκα χρόνια (μετά το 1920). Ήδη από το 1922 εντοπίζει και στηλιτεύει από τους πρώτους τον Χίτλερ. Εβραίος ο ίδιος, ασκεί έντονη κριτική στη συμβιβαστική στάση της εβραϊκής κοινότητας. Το πρώτο του μυθιστόρημα, "Το δίχτυ της αράχνης", δημοσιεύτηκε το 1923 σε συνέχειες σε αυστριακή εφημερίδα και είχε αρκετή επιτυχία. Το 1926 έμεινε τέσσερις μήνες στη Σοβιετική Ένωση όπου αρχίζει να γράφει τα μυθιστορήματα "Φυγή χωρίς τέλος" και "Ο βουβός προφήτης". Από το 1932 δηλώνει σ' ένα φίλο του: "Πρέπει να φύγουμε. Θα κάψουν τα βιβλία μας και θα είμαστε εμείς ο στόχος... Πρέπει να φύγουμε ώστε μόνο τα βιβλία μας να παραδοθούν στην πυρά." Στις 30 Ιανουαρίου του 1933, τη μέρα που ο Χίτλερ αναγορεύεται καγκελάριος του Ράιχ, ο Ροτ μεταναστεύει οριστικά στο Παρίσι, όπου θα περάσει τα τελευταία χρόνια της ζωής του φτωχός και αλκοολικός, ως το θάνατό του το 1939. Άφησε έργο εκτεταμένο και ποικίλο: δεκατρία μυθιστορήματα, οχτώ μεγάλα αφηγήματα, τρεις τόμους δοκιμίων και ανταποκρίσεων, αμέτρητα άρθρα. Κυριότερα μυθιστορήματά του: "Hotel Savoy" (1924), "Φυγή χωρίς τέλος" (1927), "Το εμβατήριο Ραντέτσκι" (1932) και "Η κρύπτη των Καπουτσίνων" (1938). Στο κύκνειο άσμα του, "Ο θρύλος του Αγίου Πότη" (1939), ο Ροτ χωρίς να αυτοβιογραφείται, δίνει μια γλαφυρή, γλυκιά και ταυτόχρονη τραγική μυθιστορία της απόλυτης παράδοσης στο πάθος του.
