Kαραβοκύρηδες και ακρόπρωρα του 1821
Το ακρόπρωρο είναι η προσωποποιημένη ψυχή του καραβιού που διώχνει το κακό, προστατεύει το πλήρωμα, φέρνει πλούτο και χαρίζει νίκες σε ώρα πολέμου. Το νεοελληνικό ακρόπρωρο εμφανίζεται στα μέσα του 18ου με αρχές 19ου αιώνα, γέννημα του νέου οικονομικού και κοινωνικού κλίματος των χρόνων της Τουρκοκρατίας. Άρρηκτα συνδεδεμένα με τον ναυτικό αγώνα της Ανεξαρτησίας, τα ακρόπρωρα που εικονίζουν θεϊκές, μυθικές ή ιστορικές ηρωικές μορφές συμβολίζουν τη συνέχεια του ελληνισμού από την αρχαιότητα ως τα χρόνια του 1821 και υψώνονταν σε σύμβολα απελευθέρωσης από τον τουρκικό ζυγό, ενώ παριστάνουν και μορφές κοινών θνητών, ολόσωμες γυναικείες μορφές ή μπούστα. Εξετάζοντας τα λίγα σωζόμενα ακρόπρωρα που έφτασαν στις μέρες μας και τις ομάδες τους (υδραίικη, σπετσιώτικη και γαλαξειδιώτικη), μαζί με τις γραπτές πηγές και τις απεικονίσεις τους στην Τέχνη, ο καθηγητής Θέμελης μας προσφέρει μια περιεκτική μελέτη του νεοελληνικού ακρόπρωρου, εντάσσοντάς το στο ευρύτερο πλαίσιο της ευρωπαϊκής και νεοελληνικής ναυτιλίας, καθώς και της νεοελληνικής αλλά και ευρωπαϊκής τέχνης.
Τα ακρόπρωρα, έφτασαν σε ένα τέλος με την επικράτηση των σιδερένιων ατμοκίνητων πλοίων. Ωστόσο, οι «φιγούρες», όπως αποκαλούσαν οι ναυτικοί τα ακρόπρωρα, που επέζησαν μέχρι σήμερα αποτελούν μια ζωντανή μαρτυρία του λαϊκού μας πολιτισμού.
Lagerlöf, Selma Ottilia, 1858-1940
H Σέλμα Λάγκερλεφ γεννήθηκε στο Ostra Emterwik της Varmland το 1858 και μεγάλωσε στη Marbacka της Σουηδίας, την οποία εγκατέλειψε το 1881, όταν πήγε στη Στοκχόλμη για να σπουδάσει στο κολέγιο. Μετά το τέλος των σπουδών της άρχισε να εργάζεται σαν δασκάλα σε γυμνάσιο θηλέων. Το 1891 κάνει τα πρώτα της βήματα στη λογοτεχνία με το μυθιστόρημα "Το παραμύθι του Γκαίστα Μπέρλινγκ", που έγινε ευρύτερα γνωστό μόνο μετά από τη μετάφρασή του στα δανέζικα. Ακολουθούν, το 1894, "Οι αόρατοι δεσμοί", και την επόμενη χρονιά, μια υποτροφία της βασιλικής οικογένειας και της Σουηδικής Ακαδημίας την ενθαρρύνουν να εγκαταλείψει οριστικά τη διδασκαλία και να αφοσιωθεί στη συγγραφή. Τα έργα της που ακολουθούν είναι "Τα θαύματα του Αντίχριστου" (1897), που γράφει στην Ιταλία, το έπος για τους Σουηδούς μετανάστες στους Αγίους Τόπους, "Ιερουσαλήμ" (1901-1902), μετά από ένα ταξίδι της το 1900, και το πιο γνωστό έργο της "Το θαυμαστό ταξίδι του Νιλς Χόλγκερσον" (1906), που μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες. Τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1909, "για τον ευγενή ιδεαλισμό, τη ζωηρή φαντασία και την πνευματική αντίληψη που χαρακτηρίζουν τη γραφή της". Το 1914 έγινε μέλος της Σουηδικής Ακαδημίας. Πέθανε στις 16 Μαρτίου του 1940.
(περισσότερες πληροφορίες για τη Σέλμα Λάγκερλεφ στην ιστοσελίδα: http://nobelprize.org)
