Μια διαταραχή της μνήμης στην Ακρόπολη

Στο γράμμα για τα εβδομηκοστά γενέθλια του Ρομαίν Ρολλάν, ο Φρόυντ μπορεί πλέον να μιλήσει για τον ίδιο, ομολογώντας πως «η ανάμνηση αυτού του βιώματος πάνω στην Ακρόπολη επανέρχεται πολύ συχνά και με στοιχειώνει από τότε που γέρασα». Η ενοχή του να ξεπεράσει τον πατέρα του, η ενοχή υπέρβασης της πατρικής θέσης, η οποία παραπέμπει στην ασυνείδητη επιθυμία και ανάγκη πατροκτονίας για το προχώρημα στη ζωή, τον έφερε αντιμέτωπο με τη βιαιότητα του θανάτου, που επέκειτο πραγματικά λόγω της ηλικίας και βιωνόταν φαντασιωτικά στη σχέση του με τους νεότερους. Ο φόνος του πατέρα λειτουργεί σαν το νήμα που διαρθρώνει τον υποκειμενικό μύθο και την προσωπική ιστορία του Φρόυντ και τα συνδέει με την εφεύρεση της ψυχανάλυσης, την κοσμοθεώρησή της και την ερμηνεία των κοινωνικών δεσμών και της πολιτισμικής εξέλιξης. Η Ακρόπολη, ως πολιτισμικό μνημείο, θρυμματισμένη αλλά αγέρωχη, θυμίζει ένα χαμένο παρελθόν που υφίσταται όρθιο παρ’ όλους τους θανάτους. Ίσως ο Φρόυντ, στο γραπτό του, μας ζητά απλώς επιείκεια και σεβασμό για τον ίδιο και το έργο του, ένα έργο που συνεχίζει να προκαλεί κλυδωνισμούς, αντιστάσεις και ταραχές. Το 1904, ο Σεφέρης, μικρό αγόρι, ζούσε σε έναν κόσμο που φάνταζε αιώνιος, ενώ ο Φρόυντ ανέβαινε στο Βράχο, κι αυτός σχετικά ξέγνοιαστος, με συγκεχυμένες αναμνήσεις από μια αλλοτινή αξέχαστη παιδική ηλικία σε μέρη της Κεντρικής Ευρώπης, που κι αυτά φάνταζαν αιώνια. Το 1936 όμως, ο Σεφέρης έγραφε με τον τρόπο του « Όπου και να πάω η Ελλάδα με πληγώνει», ενώ ο Φρόυντ, πικραμένος και ανήμπορος, χωρίς ιδιαίτερη όρεξη για αφιερώματα γενεθλίων, ζώντας την επικράτηση του ναζισμού, ανέσυρε τις αναμνήσεις του από την ανάβαση στην Ακρόπολη, ανασύροντας ταυτόχρονα το ερώτημα της Aufhebung, το πώς ένας γιος ξεπερνά τον πατέρα του.
Το 1970, ο ποιητής, υπό καθεστώς δικτατορίας, μας δωρίζει ένα όνειρό του πάνω στην Ακρόπολη, ένα όνειρο αποξένωσης, που έκρυβε στα σωθικά του έναν εφιάλτη. Άραγε τί σημαίνει η Ακρόπολη, τέτοια που υψώνεται στο βλέμμα των επισκεπτών στον σύγχρονο κόσμο μας ; Ο εφιάλτης του Σεφέρη είναι αρκετά σαφής και συνάδει με την αλλοίωση και την καταστροφή της. Το δέος του Φρόυντ, αντίθετα, εντάσσεται στο σεβασμό της λειτουργίας της και στην ερμηνεία της θέσης της ως μνημειακού θησαυρού της ανθρωπότητας. Πράγματι έχει τη θέση αγάλματος · από τη μια αντιπροσωπεύει μεταφορικά μια στροφή της Ιστορίας και από την άλλη στέκεται υπεράνω της κρίσης, της σκέψης, των μυθευμάτων και των επίκαιρων δρώντων. Ο Σεφέρης θυμίζει μια φράση του Φρόυντ, επίκαιρη και στις μέρες μας : «Είμαι καταποντισμένος μέσα σε αυτή την αγιάτρευτη αθλιότητα και δεν μπορώ να τη βγάλω από πάνω μου. Κάνουμε διαστημικά ταξίδια, καταπολεμούμε τις αρρώστιες, όμως τον μεγαλύτερο εχθρό του ανθρώπου –τον άνθρωπο–δεν μπορούμε να τον εξουδετερώσουμε».
Τίτλος βιβλίου: | Μια διαταραχή της μνήμης στην Ακρόπολη | ||
---|---|---|---|
Υπότιτλος βιβλίου: | Συνοδεύεται από ένα όνειρο του Γιώργου Σεφέρη | ||
Εκδότης: | Άγρα | ||
Συντελεστές βιβλίου: | Freud, Sigmund, 1856-1939 (Συγγραφέας) Λεωνίδη, Σοφία (Μεταφραστής) | ||
ISBN: | 9789605055059 | Εξώφυλλο βιβλίου: | Μαλακό |
Στοιχεία έκδοσης: | Νοέμβριος 2023, 2η έκδοση | Διαστάσεις: | 21x14 |
Σημείωση: | Εισαγωγή-Επίμετρο: Πάνος Αλούπης | ||
Κατηγορίες: | Ψυχολογία > Ψυχοθεραπεία - Ψυχανάλυση Λογοτεχνία > Μεταφρασμένη λογοτεχνία > Δοκίμιο |
Freud, Sigmund, 1856-1939
Ο πατέρας της ψυχανάλυσης γεννήθηκε το 1856 στο Φράιμπεργκ της Μοραβίας, από γονείς εβραϊκής καταγωγής. Σπούδασε ιατρική στη Βιέννη. Μαθητής του περίφημου Γάλλου νευρολόγου Σαρκό στη Σαλπερτιέρ (1885-86), επιστρέφει στη Βιέννη και αρχίζει να ασκεί το επάγγελμά του σε συνεργασία με τον Μπρόιερ (1895-1897), χρησιμοποιώντας την ύπνωση για τη διερεύνηση του ψυχικού κόσμου των ασθενών του. Η θεμελίωση της θεωρίας του για τις ψυχικές παθήσεις και την τεχνική της ψυχανάλυσης συναντά την εχθρότητα όλου του ιατρικού κατεστημένου. Ωστόσο η πελατεία του πληθαίνει καθημερινά και βρίσκει οπαδούς στη νεώτερη γενιά ιατρών. Το 1938, μετά την κατάληψη της Αυστρίας απ' τους ναζιστές, καταφεύγει στο Λονδίνο με την κόρη του Άννα. Υποφέρει από καρκίνο του λάρυγγα. Ενώ εργάζεται πάνω σε μια ψυχαναλυτική μελέτη για τον "Χίτλερ και το Ναζισμό", μια προσβολή τον ρίχνει καταγής και εκπνέει τη νύχτα της 23ης προς την 24η Σεπτεμβρίου 1939. Στα σημαντικότερα έργα του περιλαμβάνονται: "Μελέτες για την υστερία", 1895, "Η ερμηνεία των ονείρων", 1900, "Μελέτη για τα όνειρα", 1901,"Ψυχοπαθολογία της καθημερινής ζωής", 1901, "Τρία δοκίμια για τη θεωρία της σεξουαλικότητας", 1903, "Τοτέμ και ταμπού", 1913, "Εισαγωγή στην ψυχανάλυση", 1916, "Το εγώ και το εκείνο", 1923, "Νεύρωση και ψύχωση", 1924, "Αναστολές, συμπτώματα και άγχος", 1926, "Η αρρώστια του πολιτισμού", 1930, "Η γυναικεία σεξουαλικότητα", 1931, "Σχόλιο για τον αντισημιτισμό", 1938, "Ο Μωυσής και ο μονοθεϊσμός", 1939.
- Αναστολή, σύμπτωμα και άγχος (2023)
- Επιτομή της ψυχανάλυσης (2021)
- Ο μικρός Χανς (2021)
- Το ανοίκειο (2021)
- Ο πρόεδρος Σρέμπερ (2020)
- Η ανάλυση της υστερίας (2020)
- Δοκίμια μεταψυχολογίας (2020)
- Επίκαιρες παρατηρήσεις για τον πόλεμο και τον θάνατο (2019)
- Χειρόγραφα κοκαΐνης (2019)
- Χτυπούν ένα παιδί (2019)
- Πέρα από την αρχή της ηδονής (2019)
- Ο Ντοστογιέφσκι και η πατροκτονία (2019)
- Η γυναικεία σεξουαλικότητα (2018)
- Κείμενα για την ψυχοσεξουαλική ζωή (2018)
- Νευρώσεις. Ψυχώσεις (2018)
- Η ερμηνεία των ονείρων (2018)
- Μελέτες για την υστερία (2018)
- Ψυχαναλυτικά δοκίμια και μελέτες πάνω στην ψυχανάλυση (2018)
- Αναστολή, σύμπτωμα και άγχος (2018)
- Σεξουαλική ηθική και σύγχρονη νευρικότητα (2018)
- Εισαγωγή στην ψυχανάλυση (2017)
- Λογοτεχνία, τέχνη και ψυχανάλυση (2017)
- Μια σύνοψη της ψυχανάλυσης (2017)
- Καθημερινές σεξουαλικές διαστροφές (2016)
- Περί χρήματος (2016)
- Ψυχοπαθολογία της καθημερινής ζωής (2016)
- Κείμενα με την παράνοια και τις ψυχώσεις (2016)
- "Χτυπούν ένα παιδί": Συμβολή στην γνώση της γένεσης των σεξουαλικών διαστροφών (2016)
- Πένθος και μελαγχολία (2015)
- Ο πολιτισμός πηγή δυστυχίας (2015)
- Νέες παρατηρήσεις πάνω στις ψυχονευρώσεις άμυνας (2015)
- Το μέλλον μιας αυταπάτης (2015)
- Η γυναικεία σεξουαλικότητα (2015)
- Το όνειρο (2015)
- Πέρα από την αρχή της ευχαρίστησης (2014)
- Τρεις μελέτες για τη σεξουαλική θεωρία (2014)
- Το οικογενειακό μυθιστόρημα των νευρωτικών και άλλα κείμενα (2014)
- Γράμμα στον άνθρωπο (2014)
- Πέραν της αρχής της ηδονής (2014)
- Ο Ντοστογέφσκι και η πατροκτονία (2014)
- Ψυχολογία των μαζών και ανάλυση του Εγώ (2014)
- Η δυσφορία μέσα στον πολιτισμό (2013)
- Δέρνουν ένα παιδί (2013)
- Τρεις μελέτες για τη θεωρία της σεξουαλικότητας (2013)
- Η ψυχοπαθολογία της καθημερινής ζωής (2013)
- Η "πολιτισμική" σεξουαλική ηθική και η σύγχρονη νευρικότητα (2013)
- Για τον ναρκισσισμό (2012)
- Η βίβλος του άθεου (2012)
- Εισαγωγή στο ναρκισσισμό. Φετιχισμός. Το οικονομικό πρόβλημα του μαζοχισμού (2012)
- Είκοσι χρόνια (2012)
- Ψυχολογία των μαζών και ανάλυση του εγώ (2012)
- Ο πολιτισμός πηγή δυστυχίας (2011)
- Το μέλλον μιας αυταπάτης (2011)
- Fort-Da: Η ψυχανάλυση στα παιδιά και στους εφήβους (2011)
- Φωνές από τη Βαϊμάρη (2011)
- Υγεία, ασθένεια και κοινωνικός δεσμός (2011)
- Ο ποιητής και η φαντασίωση (2011)
- Το Εγώ και το Αυτό (2011)
- Πέραν της αρχής της ηδονής (2011)
- Το μοτίβο της εκλογής των μικρών κουτιών (2011)
- Μια διαβολική νεύρωση τον 17ο αιώνα (2011)
- Το όνειρο. Όνειρο και τηλεπάθεια (2011)
- Αναστολή, σύμπτωμα και άγχος (2010)
- Οικογένεια και νέες μορφές γονεϊκότητας (2010)
- Ο Μωυσής του Μιχαήλ Αγγέλου (2010)
- Για την εισαγωγή της θεραπείας. Ανάμνηση, επανάληψη, επεξεργασία (2010)
- Το μέλλον μιας αυταπάτης (2010)
- Για τη δυναµική της µεταβίβασης. Παρατηρήσεις για τον έρωτα µεταβίβασης (2010)
- Το ανοίκειο (2009)
- Το ευφυολόγηµα και η σχέση του µε το ασυνείδητο. Το χιούµορ (2009)
- Φρόυντ - Γιουνγκ: Η αλληλογραφία (2008)
- Περατή και μη περατή ανάλυση (2008)
- Το ζήτημα της ανάλυσης από μη γιατρούς (2008)
- Το Εγώ και το Αυτό (2008)
- Αναστολή, σύμπτωμα και άγχος (2007)
- Μια παιδική ανάμνηση του Λεονάρντο Ντα Βίντσι (2006)
- Τέχνη και ψυχανάλυση (2006)
- Εισαγωγή στην ψυχανάλυση (2005)
- Μεταψυχολογικά κείμενα του 1915 (2005)
- Μαθήματα ψυχικής ανατομίας (2004)
- Όνειρα, μέντιουμ και αποκρυφισμός (2004)
- Το μέλλον μιας αυταπάτης (2003)
- Τρεις πραγματείες για τη θεωρία της σεξουαλικότητας (2003)
- Αλληλογραφία (2003)
- Μελέτες για την υστερία (2002)
- Για την ερμηνεία των αφασιών (2002)
- Πέραν της αρχής της ηδονής (2001)
- Δοκίμια μεταψυχολογίας (2000)
- Το όνειρο (2000)
- Όνειρα στη λαογραφία (1999)
- Επίκαιρες παρατηρήσεις για τον πόλεμο και τον θάνατο (1998)
- Ο άνδρας Μωυσής και η μονοθεϊστική θρησκεία (1997)
- Το μοτίβο της εκλογής των μικρών κουτιών (1997)
- Το άγχος (1996)
- Εισαγωγή στην ψυχανάλυση (1996)
- Τρία ιστορικά ασθενείας (1995)
- Αυτοβιογραφία (1994)
- Ο πολιτισμός πηγή δυστυχίας, το μέλλον μιας αυταπάτης (1994)
- Ψυχολογία των μαζών και η ανάλυση του εγώ (1994)
- Γκραντίβα, μια πομπηιανή φαντασία. Το παραλήρημα και τα όνειρα στην Γκραντίβα του W. Jensen (1994)
- Ψυχανάλυση και λογοτεχνία (1994)
- Η ερμηνεία των ονείρων (1993)
- Ο γάμος ως ψυχολογική σχέση (1992)
- Ο μικρός Χανς (1992)
- Ψυχοπαθολογία της καθημερινής ζωής (1992)
- Η σεξουαλική διαφώτιση του μικρού παιδιού (1991)
- Ναρκισσισμός, μαζοχισμός, φετιχισμός (1991)
- Ντόρα (1991)
- Τρεις μελέτες για τη θεωρία της σεξουαλικότητας (1991)
- Χειρόγραφα κοκαΐνης (1989)
- Η τεχνική της ψυχανάλυσης (1985)
- Η σεξουαλικότητα (1984)
- Όνειρο και τηλεπάθεια (1983)
- Η ψυχολογία του εγώ (1980)
- Μελέτες για την ψυχανάλυση (1979)
- Τοτέμ και ταμπού (1978)
- Νέα σειρά των παραδόσεων για την εισαγωγή στην ψυχανάλυση (1977)
- Πρακτική ψυχανάλυση (1975)
- Ψυχολογία της ερωτικής ζωής (1974)
- Γενική θεωρία των νευρώσεων ()
- Εισαγωγή στην ψυχανάλυση ()
- Βασικές αρχές της ψυχανάλυσης ()
- Ιστορία της ψυχαναλύσεως ()
- Η ζωή μου και η ψυχανάλυση ()