Σάσα Ντάριο
Η Εθνική Λυρική Σκηνή ιδρύθηκε στα τέλη του 1939 χάρη στις ενέργειες του Κωστή Μπαστιά, που υπήρξε και ο πρώτος διευθυντής της, και μέχρι σήμερα έχει διανύσει αισίως μια πορεία ογδονταδύοχρόνων. Σεαυτό το διάστημα, από το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1940 μέχρι και σχεδόν τα μέσα της δεκαετίας του 1980, η Σάσα Ντάριο έζησε μαζί της μια... όμορφη τελικά ζωήκαι —ευτυχώς— τα θυμάται όλα σαν να έγιναν μόλις χθες. Άνθρωποι και χώροι, χρώματακαι υφές, γεγονότα και στιγμές, κάποιες γεμάτεςαγωνία ήστεναχώρια και άλλες αληθινοί θρίαμβοι, με κάθε της λέξη ζωντανεύουν ολόκληρο τοοπερατικό μας συγκρότημα —από τα πρώτα του σχεδόν βήματα— ενώ μέσα από τημαγική περιγραφή της ξεδιπλώνεται μια ζωή χορτάτη, χωρίς χρεωστούμενα, χωρίς πικρίες, μεμψιμοιρίες, και πάντα με ευγένεια και γενναιοδωρία προς τους ανθρώπους με τους οποίους συνεργάστηκε. Τίποτε δεν την προετοίμαζε για τη λαμπερή συνέχεια: Ξεκίνησε δύσκολα σε μια φτωχογειτονιά του Πειραιά, απροσδόκητα της ανοίχτηκε, στα δεκαεπτά της, ο δρόμος για το χορό, και πάλεψε σκληρά για να πετύχει, χάρη στην μεγάλη τόλμη της και το σπουδαίο όραμα. Η μοναδική αφήγησή της έχει μια εξαιρετική στάση προς τη ζωή.
Αν είχαμε να κάνουμε με δύο γυναίκες, σαν κόρη η Σάσα Ντάριο μάς αφηγείται πώς η Ε.Λ.Σ. σαν μάνα της άνοιξε την αγκαλιά της όταν εκείνη ήταν νεαρή, καινούργια χορεύτρια, πώς την ώθησε μέσα από σκληρή δουλειά να γίνει σύντομα «Πρώτη» και πώς αργότερα την τίμησε ως «Danseuse Étoile», «Άστρον Χορευτικόν και Απόλυτον», τίτλος που μέχρι τότε δεν είχε δοθεί ποτέ σε κάποια άλλη χορεύτρια ούτε και δόθηκε μετά, και αποτελεί στο χορό το αντίστοιχο της Primadonna assoluta.
Τα 36 μαθήματα χορού δεν είναι μόνο η απλή εξιστόρηση του αγώνα ενός κοριτσιού που, αψηφώντας το δύσκολο και συχνά εχθρικό περιβάλλον στο οποίο ζούσε, πάλεψε μόνη, δούλεψε σκληρά κάνοντας σωστές επιλογές και τελικά δικαιώθηκε σαν γυναίκα και σαν καλλιτέχνιδα. Ούτε είναι μόνο άλλη μία απόδειξη πώς το να ξεκινήσει κανείς με λίγα εφόδια, αν πραγματικά το θέλει, δεν μπορεί να τον εμποδίσει να πετύχει σε αυτό με το οποίο θέλει να καταπιαστεί.
Τα 36 μαθήματα χορού αποτελούν τρανό παράδειγμα για το πώς μια γυναίκα είναι ικανή, ατσαλώνοντας τη θέλησή της, να αλλάξει τροχιά ζωής ώστε να αποφύγει τις ταπεινές υποχωρήσεις. Παράλληλα όμως εμπεριέχουν και την ολοζώντανη ιστορία της λειτουργίας των πρώτων χρόνων της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, η οποία μέσα από την αυτοβιογραφική αφήγηση της Σάσας Ντάριο και τα ακριβή στοιχεία του βιβλίου φωτίζει τόσο τις άγνωστες σε πολλούς συνθήκες που αντιμετώπισαν αρχικά όσοι υπηρέτησαν την τέχνη του χορού στην Ελλάδα, όπως την έλλειψη υλικών και τεχνογνωσίας, όσο και τους ίδιους τους ανθρώπους της και τον τρόπο δουλειάς τους, όπως ο Άγγελος Γριμάνης, ο Βασίλης Φωτοπουλος, η Ανθή Ζαχαράτου, ο Νίκος Ζαχαρίου, ο Γιάννης Μέτσης κ.α. Η Σάσα Ντάριο μας μιλάει σε πρώτο πρόσωπο και παρουσιάζει τη ζωή της, την Ε.Λ.Σ. και την ιστορία της. Και η Ε.Λ.Σ., άλλωστε, τόσα χρόνια παρουσίασε, ανέδειξε και αποθέωσε τη Σάσα Ντάριο...
Jaeggy Fleur
Η ΦΛΕΡ ΓΙΕΓΚΥ γεννήθηκε στη Ζυρίχη και ζει στο Μιλάνο. Έχει δημοσιεύσει τα βιβλία: Ο φύλακας άγγελος (1971), Τα αγάλματα του νερού (1980), Το δάχτυλο στο στόμα (1986), Τα μακάρια χρόνια της τιμωρίας (1989 – εκδ. Χατζηνικολή, 1995 / Άγρα, 2021, νέα μετάφραση), Προλετέρκα (2001 – εκδ. Χατζηνικολή, 2004 / Άγρα, 2020, νέα μετάφραση), Ο φόβος τ’ ουρανού (1994 – εκδ. Χατζηνικολή, 1998) και Είμαι ο αδελφός της ΧΧ (2016–Άγρα 2020). Τα βιβλία της έχουν κερδίσει το Βραβείο Bagutta και το Ειδικό Βραβείο Rapallo και χαρακτηρίστηκαν « θαυμάσια, ιδιοφυή και άγρια » (Susan Sontag) καθώς και «συναρπαστικά» (Publishers Weekly).
(Πηγή: "Εκδόσεις Άγρα", 2023)
