Αγροτικές εξεγέρσεις στην παλιά Ελλάδα 1833-1881
Η προσέγγιση της πολιτικής οικονομικής, κοινωνικής και πολιτισμικής ιστορίας των επαναστατημένων εποχών ή εκείνων που βρίσκονται σε στάδιο μετασχηματισμού υπόσχεται ένα συναρπαστικό πεδίο έρευνας. Ιδιαίτερα ελκυστική για τους ιστορικούς είναι η διερεύνηση της νεοελληνικής κοινωνίας στο σύνολο των εκφάνσεων της κατά τις πρώτες δεκαετίες μετά τον Αγώνα του 1821.
Βασικός άξονας αυτού του βιβλίου είναι η ξεχωριστή θέση που καταλαμβάνουν στην πολιτική, οικονομική και κοινωνική κυρίως ιστορία του τόπου αυτής της περιόδου οι αγροτικές εξεγέρσεις, οι οποίες αποτελούν την «προϊστορία», όπως τη χαρακτηρίζει η συγγραφέας, της όλης πορείας του ελληνικού αγροτικού κινήματος. Μέσα από τη μελέτη των αλλεπάλληλων εξεγέρσεων που ξεσπούν στο νεοσύστατο βασίλειο αναδεικνύονται ενδιαφέρουσες πτυχές της νεοελληνικής κοινωνίας. Ανιχνεύονται οι αντιλήψεις και ο τρόπος μέσω του οποίου μια κοινωνία άκρως παραδοσιακή - όπως ήταν η ελληνική μετά την Ανεξαρτησία - χειρίζεται τις σχέσεις της με τη νεοσυσταθείσα κεντρική, συγκεντρωτική και γραφειοκρατική εξουσία του νεοϊδρυθέντος βασιλείου. Αυτή η παραδοσιακή κοινωνία επιδιώκει, μέσω μιας συγκρουσιακης τακτικής, να αντισταθεί στις νεωτερικές πιέσεις για αναμόρφωση όλων των θεσμών στο πλαίσιο της δημιουργίας ενός σύγχρονου, για τα ευρωπαϊκά πρότυπα της εποχής, εθνικού κράτους.
Σύμφωνα με τη συγγραφέα, οι αγροτικές αυτές εξεγέρσεις αποτελούν περισσότερο την "εκπνοή" μιας μορφής εξεγέρσεων παλαιού τύπου και λιγότερο το προοίμιο μιας νέας εποχής. Επομένως οι εξεγέρσεις παλαιού τύπου, στη συγκεκριμένη περίπτωση, δεν έχουν καμιά σχέση με κινήματα κοινωνικού μετασχηματισμού, όπως αυτά που εκδηλώθηκαν στην Ευρώπη κατά τον 19ο αιώνα και κυρίως κατά το 1848. Είναι επαναστατικές κινητοποιήσεις των αγροτοποιμενικών πληθυσμών, που εντάσσονται σε ένα καθαρά προβιομηχανικό στάδιο. Σχετίζονται με την αντίδραση του κόσμου της υπαίθρου στην ενσωμάτωση του σε μια κεντρική εξουσία ενός σύγχρονου εθνικού κράτους και με την εμμονή του στη διατήρηση των τοπικών ιδιαιτεροτήτων και των τοπικών προνομίων, που χαρακτηρίζουν μια προνεωτερική πολιτική, κοινωνική και οικονομική οργάνωση.
Καλαμπάκου, Ελένη
Η Ελένη Καλαμπάκου είναι νομικός και μέλος της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.
