Παράπλευρες απώλειες
Ο όρος "παράπλευρες απώλειες" έχει προστεθεί πρόσφατα στο λεξιλόγιο των στρατιωτικών δυνάμεων κι αναφέρεται στις αθέλητες συνέπειες ένοπλων επεμβάσεων, συνέπειες απροσχεδίαστες αλλά επιβλαβείς, και συχνά με τεράστιο ανθρώπινο κόστος. Όμως οι παράπλευρες απώλειες δεν περιορίζονται στον κόσμο των στρατιωτικών επιχειρήσεων - αποτελούν και μια από τις πιο εμφανείς κι εντυπωσιακές διαστάσεις της σύγχρονης κοινωνικής ανισότητας. Το εύφλεκτο μείγμα της αυξανόμενης κοινωνικής ανισότητας και του αυξανόμενου βάρους των ανθρώπινων δεινών, τα οποία περιθωριοποιούνται ως "παράπλευρες" απώλειες, καθίσταται πλέον μια από τις πιο κατακλυσμιαίες απειλές της εποχής μας.
Από την επικρατούσα πολιτική τάξη, η φτώχεια αντιμετωπίζεται συνήθως ως πρόβλημα νόμου και τάξης - ένα ζήτημα που αφορά το πώς θ' αντιμετωπιστούν άτομα, όπως για παράδειγμα οι άνεργοι νέοι, που έρχονται σε σύγκρουση με το νόμο. Αλλά η αντιμετώπιση της φτώχειας ως ποινικό πρόβλημα συσκοτίζει τις κοινωνικές ρίζες της ανισότητας, οι οποίες συνίστανται στο συνδυασμό αφενός μιας καταναλωτικής φιλοσοφίας ζωής που διαιωνίζεται και διαχέεται από μια οικονομία προσανατολισμένη στον καταναλωτισμό κι αφετέρου μιας ραγδαίας συρρίκνωσης των ευκαιριών ζωής που είναι διαθέσιμες στους φτωχούς. Στο σύγχρονο, ρευστό νεωτερικό κόσμο μας οι φτωχοί είναι η παράπλευρη απώλεια μιας κοινωνίας καθοδηγούμενης από το κέρδος και προσανατολισμένης στην κατανάλωση - είναι "ξένοι εντός", οι οποίοι στερούνται τα δικαιώματα που απολαμβάνουν άλλα μέλη της κοινωνικής τάξης πραγμάτων.
Στο καινούργιο αυτό βιβλίο του ο Zygmund Bauman -ένας από τους πιο πρωτότυπους και σημαντικούς κοινωνικούς στοχαστές της εποχής μας-εξετάζει την επιλεκτική συνάφεια ανάμεσα στην αύξηση της κοινωνικής ανισότητας και την άνοδο του όγκου των "παράπλευρων απωλειών", και διερευνά τις επιπτώσεις και το κόστος τους.
Αλαβέρας, Τηλέμαχος, 1926-2007
Ο Τηλέμαχος Αλαβέρας (30 Σεπτεμβρίου 1926 - 30 Ιουνίου 2007) γεννήθηκε το 1926 στη Φιλιππούπολη της Ανατολικής Ρωμυλίας (σημερινή Βουλγαρία). Το επόμενο έτος η οικογένειά του μετακόμισε στη Θεσσαλονίκη, πόλη την οποία έμελλε να μην εγκαταλείψει ποτέ. Εμφανίστηκε στα γράμματα το 1947 με διηγήματα σε λογοτεχνικά περιοδικά. Το 1952 εκδίδεται το πρώτο του βιβλίο, η συλλογή διηγημάτων "Τα αγρίμια του άλλου δάσους", η οποία δεν πέρασε απαρατήρητη από την κριτική. Ο Αλέξανδρος Αργυρίου έγραψε μεταξύ άλλων: "Ο νέος πεζογράφος ξέρει πώς να συμπεριφέρεται απέναντι στα αλλεπάλληλα κύματα των αναμνήσεών του, ξέρει τι καλύτερο να κρατήσει απ΄ όσα του προσκομίζει η μνήμη του". Το 1955 ιδρύεται το λογοτεχνικό περιοδικό "Νέα Πορεία", το οποίο, παράλληλα με τη συγγραφική δουλειά του, αναδείχθηκε σε έργο ζωής, με υπεύθυνο έκδοσης τον ίδιο ως το θάνατό του. Για τη "Νέα Πορεία" τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών με το βραβείο Πέτρου Χάρη, το 2006, γεγονός που χαιρέτισε σύσσωμη η πνευματική Βόρειος Ελλάδα (μεταξύ άλλων ο Πρόδρομος Μάρκογλου, ο Μάρκος Μέσκος, ο Μάκης Τρικούκης, κ.ά.) Την ίδρυση της "Νέας Πορείας" ακολούθησαν τα βιβλία: "Το ρολόγι", μυθιστόρημα, 1957, "Το μισό του φεγγαριού", διηγήματα, 1960, "Το σημερινό συγγραφικό πρόβλημα", δοκίμιο, 1961, "Οδοστρωτήρας", μυθιστόρημα, 1963, "Διηγηματογράφοι της Θεσσαλονίκης", μελέτη, 1970, "Οι άλλοι", θεατρικό, 1971, κ.ά. Από το σύνολο των βιβλίων του Τηλέμαχου Αλαβέρα, δύο τιμήθηκαν με κρατικά βραβεία -η συλλογή διηγημάτων "Απ' αφορμή", 1976, και το ταξιδιωτικό χρονικό "Σ' ευθεία γραμμή (Ταξίδι στην Πολωνία)", 1990- και ένα με το βραβείο Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών -τα διηγήματα "Γωνίες και όψεις", 1985. Τον Ιούνιο του 2007 πρόλαβε να τιμηθεί με το Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας για το σύνολο του έργου του. Είχε διατελέσει μέλος σε πολλά συμβούλια και επιτροπές γύρω από πνευματικά και καλλιτεχνικά θέματα, ενώ έκανε ομιλίες στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και τη λοιπή Ελλάδα. Το 1962 υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης, της οποίας κατείχε τη γενική γραμματεία έως το 1980 οπότε και εκλέχθηκε πρόεδρος, θέση που διατήρησε μέχρι το τέλος. Παντρεμένος με την ποιήτρια Ρούλα Αλαβέρα, απέκτησαν μαζί δύο παιδιά.
Πεζογραφήματά του μεταφράστηκαν στα ιταλικά, γερμανικά, ολλανδικά, βουλγαρικά, σουηδικά, σερβικά, πολωνικά.
(φωτογραφία: Κώστας Μητρόπουλος, 2001)
