Η ουσία της ελευθερίας και το ήθος των δυνατών

Το μισό της αρετής το αφαιρεί η σκλαβιά "Ἥμισυ τ’ ἀρετῆς ἀποαίνυται δούλιον ἧμαρ" Ὅμηρος (Ὀδ. ρ. 392).
Το πολυδιάστατο νόημα της ελευθερίας, ανέκαθεν υπήρξε για τον προβληματιζόμενο άνθρωπο "σημείον αντιλεγόμενον" αλλά και αφετηρία με ευγενείς αγώνες. Το σήμερα αντιγράφει κατά ένα μεγάλο μέρος το χτες, και η εξ ορισμού αυταξία της ελευθερίας παγιδεύεται, παρερμηνεύεται και δεινοπαθεί μέσα στις σύγχρονες πολιτισμένες
κοινωνίες, αφού πρώτα ταλαιπωρήσει ιδιαίτερα τον "υπαρξιακό" φορέα της άνθρωπο. Κι αληθινά, η καμπύλη ταλαντώσεων του ανθρώπινου ψυχισμού από την δουλικότητα μέχρι την αναρχικότητα είναι πολύ μεγάλη κι ενδιαφέρουσα.
Η ελευθερία στη βούληση (οντολογική θέση), η ελευθερία στον πνεύμα (πολιτιστική θέση) και η ελευθερία στην ομαδική συμπεριφορά του ανθρώπου (πολιτική θέση) είναι οι τρεις βασικοί μηχανισμοί ενός συστήματος, που αν ένας δεν λειτουργεί καλά, όλο το σύστημα καταστρέφεται. Ας εξετάσουμε όμως αυτούς τους μηχανισμούς ξεχωριστά και σε άλλη επίδραση.
Σήμερα, ύστερα από μια μακρυά και δύσκολη πορεία των φιλοσοφικών ιδεών καταλήγουμε στο συμπέρασμα, πως η ελευθερία είναι η ανεμπόδιστη και σύμφωνη με τη Φύση του συμπεριφορά του όντος (με μοναδική δεσμευτική αναγκαιότητα γι’ αυτό, τη φυσική νομοτέλεια του είδους του). Έτσι, ελευθερία βουλήσεως, δεν σημαίνει ανεξαρτησία από την αναγκαιότητα των φυσικών νόμων, αλλά συνύπαρξη, γνώση και εκμετάλλευση αυτής της φυσικής αιτιοκρατίας από τη βούληση (γιατί η γνώση σώζει). Ένας νερόμυλος – από κατασκευής – χρειάζεται νερό αναγκαστικά κι όχι αέρα για να λειτουργήσει τέλεια (γιατί αλλιώς θάταν ανεμόμυλος). Κι όσο επιστημονικότερες είναι οι συνθήκες συνεργασίας της μηχανής του με το υγρό στοιχείο, τόσο τελειότερα κι αποδοτικότερα λειτουργεί ο νερόμυλος. Αντίστοιχα και η ελευθερία βουλήσεως, είναι ελευθερία ανθρώπινης βουλήσεως. Τούτο ακριβώς το "αν‐
θρώπινης" συγκεκριμενοποιεί, προσδιορίζει και δεσμεύει την αόριστη "ελευθερία" της βουλήσεως, ώστε να μην μπορεί να ξεφύγει από τη φύση της.
Έτσι λοιπόν, το "κατά φύσιν ζην" και στην περίπτωση του ανθρώπου: το "κατά λόγον ζην" είναι η ουσία της ελευθερίας. Γι’ αυτό ακριβώς οι άνθρωποι που υπηρετούν και προπαγανδίζουν το "παράλογο" ή "ανορθόλογο" είναι οι αρνητές και αναρχικοί του Λόγου. Προσπαθούν να δείξουν πως είναι ελεύθεροι απ’ τα δεσμά του Λόγου, μα ξεχνούν ότι ελεύθερος είναι όποιος υποτάσσεται –μόνο – στη φύση του˙ γι’ αυτό ελεύθερος άνθρωπος είναι όποιος υποτάσσεται – μόνο – στο Λόγο (που είναι η φύση του ανθρώπου) κι όχι όποιος "απελευθερώνεται" απ’ τον Λόγο...
Τίτλος βιβλίου: | Η ουσία της ελευθερίας και το ήθος των δυνατών | ||
---|---|---|---|
Εκδότης: | Λεξίτυπον | ||
Συντελεστές βιβλίου: | Ευαγγέλου, Ιάσων (Συγγραφέας) | ||
ISBN: | 9789605972301 | Εξώφυλλο βιβλίου: | Μαλακό |
Στοιχεία έκδοσης: | Δεκέμβριος 2019 | Διαστάσεις: | 21x14 |
Κατηγορίες: | Επιστήμες > Επιστήμες του Ανθρώπου > Φιλοσοφία |
Ευαγγέλου, Ιάσων
Ο Ιάσων Ευαγγέλου (φιλολογικό ψευδώνυμο του οφθαλμιάτρου και λογοτέχνη Ευάγγελου Ευαγγελίου), γεννήθηκε στο Βόλο το 1926. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Ιατρική (πτυχίο 1954), Φιλοσοφία (πτυχίο 1974) και Θεολογία (ακροατής επί τετραετία). Μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών, της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας, της Ελληνικής Εταιρείας Φιλοσοφικών Μελετών κ.ά. Αρχισυντάκτης του περιοδικού "Προεκτάσεις στην εκπαίδευση" (1991-1997) και του περιοδικού "Κασταλία" της Ελληνικής Εταιρείας Ιατρών Λογοτεχνών (1999-2005). Ο Ιάσων Ευαγγέλου παρουσιάστηκε στα Γράμματα το 1962 και από τότε προσφέρει στον λογοτεχνικό και φιλοσοφικό χώρο ένα σημαντικό έργο, που το χαρακτηρίζει κριτικό και εγκυκλοπαιδικό πνεύμα, πνευματικός προβληματισμός, ευαισθησία και ήθος, σαφήνεια σκέψης και έκφρασης, και περιεκτική διατύπωση λόγου. Αποσπάσματα του έργου του μεταφράστηκαν και στο εξωτερικό. Για την προσφορά του στα Ελληνικά Γράμματα έχει τιμηθεί με διακρίσεις και έτυχε τιμητικού διπλώματος από το Υπουργείο Πολιτισμού (1999). Έχει επίσης περιληφθεί σε ελληνικά και ξένα βιογραφικά λεξικά. Το έργο του αγκαλιάζει όλους σχεδόν τους τομείς του έντεχνου Λόγου, και εκτός από άρθρα σε εγκυκλοπαίδειες, περιοδικά και εφημερίδες, αποτελείται από εκατόν είκοσι βιβλία. Από τα πιο χαρακτηριστικά έργα του είναι οι "γνωμικοί στοχασμοί: ΨΗΦΙΔΕΣ ΙΔΕΩΝ" και η "γνωμική ποίηση": ΨΗΦΙΔΩΤΟ ΠΟΙΗΣΗΣ", που συνεχίζουν -και ανανεώνουν- στο χώρο της Ελληνικής Γραμματείας, την παράδοση του επιγραμματικού λόγου (πεζού και ποιητικού). Το 2013 κυκλοφόρησε το βιβλίο του: Γνωμολογικό Λεξικό (γενικής παιδείας) με 13.500 ψηφίδες ιδεών. Το ίδιο έτος, η Εταιρία Ελλήνων Λογοτεχνών τον πρότεινε στη Σουηδική Ακαδημία για το βραβείο ΝΟΒΕΕ Λογοτεχνίας (για τα έτη 2013, 2014).
- Γνωμολογικό λεξικό εννοιών γενικής παιδείας (2022)
- Η γυναίκα - μητέρα (2020)
- Alfred Adler: Το σύμπλεγμα κατωτερότητας (2020)
- Ο καλλιεργημένος επιστήμων άνθρωπος (2019)
- Το τρομερό και τραγικό (2019)
- Αναστενάρια (2019)
- Εσπερινοί (2019)
- Ψηφίδες στοχασμών (2018)
- Ψηφίδες στοχασμών (2018)
- Ψηφίδες στοχασμών (2018)
- Ψηφίδες στοχασμών (2018)
- Η λαϊκή παράδοση και το δημοτικό τραγούδι (2018)
- Ωδή στην αθάνατη αγαπημένη (2018)
- Ηδονών ήδιον έπαινος: Θεωρήσεις της παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας (2018)
- Η αρχή του κακού στην ανθρωπότητα (2017)
- Ομήρου αδάμαντες (2017)
- Ψηφίδες στοχασμών (2017)
- Ψηφίδες στοχασμών (2017)
- Ψηφίδες στοχασμών (2017)
- Ψηφίδες στοχασμών (2017)
- Ψηφίδες στοχασμών (2017)
- Το σύμπλεγμα κατωτερότητας (2017)
- Κοσμοθεωρία και βιοθεωρία (2017)
- Μητρικό φίλτρο (2016)
- Ποιητική ανθολογία (2016)
- Η λαϊκή παράδοση και το δημοτικό τραγούδι (2016)
- Το σύμπλεγμα κατωτερότητας (2016)
- Αγάπη (2015)
- Η λέξη και ο λόγος (2015)
- Κυψέλη (2015)
- Το κενταύρειο Πήλιο και η αυγή της ιατρικής (2014)
- Το συναίσθημα (2013)
- Γνωμολογικό λεξικό (2012)
- Αστερισμός του νόστου (2012)
- Το άσπρο και το μαύρο (2012)
- Συμφωνία του Ιώδους (2012)
- Ευφυΐα και παιδεία (2012)
- Διάθλαση του φωτός (2012)
- Χαμόγελο και παράπονο (2012)
- Λεξικό επιθέτων των Ορφικών ύμνων (2008)
- Γνωμολογικό λεξικό (2007)
- Ο άνθρωπος και η τύχη (2007)
- Ο άνθρωπος και ο χρόνος (2007)
- Τα μυστικά του σοφού εγκεφάλου (2007)
- Ο άνθρωπος και ο μύθος (2006)
- Ανατομία της αγάπης και του έρωτα (2006)
- Γλώσσα, παιδεία και ελληνικότητα (2006)
- Η ποιητική τέχνη (2006)
- Ο άνθρωπος και ο πόνος (2005)
- Ο άνθρωπος και η χαρά (2005)
- Καλαισθησίας εγκώμιον (2004)
- Το τεπρόν μετά του ωφελίμου (2004)
- Αμφιβολίας εγκώμιον (2003)
- Η πολιτεία, οι νόμοι και η ηθική (2002)
- Παγκοσμιοποίηση, πολυ-πολιτισμικότητα, φονταμενταλισμός (2002)
- Φιλίας εγκώμιον (2002)
- Μικρό ετυμολογικό - εγκυκλοπαιδικό λεξικό των ελληνικών λέξεων (2002)
- Η φαντασιακή δομή των θρησκειών (2001)
- Το πρόβλημα της εγκληματικότητας (1999)
- Το πρόβλημα της αυτοκαταστροφής και της αυτοθυσίας (1999)
- Το πρόβλημα του κακού στον κόσμο (1999)
- Το πρόβλημα του αυτεξούσιου και η ποινική ευθύνη (1999)
- Το πρόβλημα της ευθανασίας (1999)
- Το πρόβλημα της θανατικής ποινής (1999)
- Ο χαρακτήρας του Έλληνα (1998)
- Το θρησκευτικό φαινόμενο (1997)
- Προσωκρατικοί φιλόσοφοι (1995)
- Πολύπτυχο ιδεών (1994)
- Πυροβασία και αναστενάρηδες (1994)
- Θέσεις και αντιθέσεις (1993)
- Αισθητικές απομυθοποιήσεις (1991)
- Ελευθερία της βουλήσεως (1975)