Υποκειμενικότητα και αλήθεια

Από πού κατάγεται άραγε η "σεξουαλική ηθική" του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού, με τις μονογαμικές σχέσεις, την αμοιβαία συζυγική αφοσίωση και τον γάμο ως απόλυτη αξία; Μήπως έχει καθαρά χριστιανική προέλευση ή σχετίζεται με την αστική "ιουδαιο-χριστιανική ηθική", την τόσο πρόσφορη για την τάξη της καπιταλιστικής παραγωγής; Αρχίζει μήπως ήδη πριν από τον χριστιανισμό, στα ελληνιστικά και ρωμαϊκά χρόνια, μήπως εγκαινιάζεται από τη στωική φιλοσοφία και από τις τέχνες του ζην που διέκριναν τον ελληνικό τρόπο ζωής; Ήταν ο αρχαίος κόσμος τόσο ανεκτικός απέναντι στο σεξ όσο πιστεύεται; Πώς προετοιμάζεται η τομή που θα φέρει ο χριστιανισμός στην ιδέα για το σεξ και την υποκειμενικότητα με την προβληματική της "σάρκας" και της "επιθυμίας"; Είναι βέβαιο ότι το σύγχρονο "ηθικό" ζήτημα που αφορά τη σεξουαλική συμπεριφορά δεν θα μπορέσει να απαντηθεί, αν δεν φωτιστεί πρώτα το καταγωγικό πρόβλημα που ορίζουν τα παραπάνω ερωτήματα. To 1981 o Μισέλ Φουκώ θα εκφωνήσει στο Κολλέγιο της Γαλλίας αυτή τη σειρά μαθημάτων που σηματοδοτούν μιαν αποφασιστική καμπή στη σκέψη του: οι τέχνες του ζην της ελληνιστικής εποχής γίνονται εστίες νοήματος απ’ όπου αναδύεται μια καινούργια αντίληψη για την υποκειμενικότητα, ενώ η επιμελημένη επεξεργασία του εαυτού από τον εαυτό θα γίνει το επίκεντρο μιας κρίσιμης προβληματικής. Η "υποκειμενικότητα" θα γίνει αντιληπτή ως ένα, καθορισμένο ιστορικά, βάθος εαυτού, μια εμπειρία εαυτού που ορίζει τις σχέσεις με το σώμα, με τους άλλους, με τον κόσμο βάσει των λόγων αλήθειας που εκφέρονται για το υποκείμενο. Ο γάλλος φιλόσοφος θα θεωρήσει τον συγκεκριμένο ιστορικό χώρο -μελετώντας μια σειρά κειμένων από τον Ξενοφώντα και τους στωικούς μέχρι τον Αρτεμίδωρο και τον Πλούταρχο- ως ένα προνομιακό πεδίο για την ανάπτυξη μιας τέτοιας ρηξικέλευθης προβληματικής, η οποία δεν συνιστά καθόλου μια "επιστροφή στο υποκείμενο" αλλά μια γενεαλογία της δυτικής υποκειμενικότητας. Aν σε άλλες έρευνες του Φουκώ η "αλήθεια" αφορούσε την τρέλα, την αρρώστια, το έγκλημα, τώρα αφορά εκείνο που στον σύγχρονο δυτικό πολιτισμό αντιστοιχεί σε ό,τι ονομάζεται "σεξουαλικότητα".
Τίτλος βιβλίου: | Υποκειμενικότητα και αλήθεια | ||
---|---|---|---|
Υπότιτλος βιβλίου: | Παραδόσεις στο Κολλέγιο της Γαλλίας (1980-1981) | ||
Εκδότης: | Πλέθρον | ||
Συντελεστές βιβλίου: | Foucault Michel (Συγγραφέας) Πατσογιάννης, Βασίλειος (Μεταφραστής) | ||
ISBN: | 9789603482635 | Εξώφυλλο βιβλίου: | Μαλακό |
Στοιχεία έκδοσης: | Μάιος 2015 | Διαστάσεις: | 24x17 |
Κατηγορίες: | Επιστήμες > Επιστήμες του Ανθρώπου > Φιλοσοφία Επιστήμες > Επιστήμες του Ανθρώπου > Φιλοσοφία > Αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία |
Foucault Michel
Ο Μισέλ Φουκώ (1926-1984) γεννήθηκε στο Πουατιέ. Σπούδασε στην École Normale Supérieure (1946-1950), όπου έζησε μερικά από τα πιο δύσκολα χρόνια της ζωής του, αποπειρώμενος δύο φορές (1948, 1950) να αυτοκτονήσει. Ξεκίνησε την ακαδημαϊκή του σταδιοδρομία στο Πανεπιστήμιο της Λίλλης (1953-1954), την οποία όμως διέκοψε για να εργαστεί ως σύμβουλος μορφωτικών υποθέσεων του γαλλικού Υπουργείου Εξωτερικών στη Σουηδία και την Πολωνία. Το 1960 επέστρεψε στη Γαλλία και τον επόμενο χρόνο υποστήριξε στη Σορβόννη την περίφημη διατριβή του πάνω στην ιστορία της τρέλας (Folie et Déraison. Histoire de la folie à l’âge classique). Από το 1965 ζει ουσιαστικά στην Τύνιδα, ώς το φθινόπωρο του 1968, οπότε επιστρέφει στο Παρίσι, προκειμένου να αναλάβει τη διεύθυνση του Τμήματος Φιλοσοφίας του νεοϊδρυθέντος Πανεπιστημίου στη Βενσέν. Το 1970 εκλέγεται καθηγητής στο περιώνυμο Κολέγιο της Γαλλίας, στην έδρα που ο ίδιος θα ονομάσει «Ιστορία των συστημάτων σκέψης».
Υπήρξε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος από το 1950 ώς το 1953. Το 1971 ιδρύει την GIP (Groupe d’informations sur les prisons/Ομάδα πληροφόρησης για τις φυλακές), η οποία θα διαλυθεί την επόμενη χρονιά. Στα τέλη του 1978 μεταβαίνει στην Τεχεράνη και δημοσιεύει σειρά άρθρων υποστήριξης της ιρανικής επανάστασης.
Άφησε μεγάλο αριθμό έργων. Ορισμένα, μεταφρασμένα στα ελληνικά:
Ιστορία της σεξουαλικότητας: Η δίψα της γνώσης, μτφρ. Γκλόρυ Ροζάκη, Κέδρος/Ράππας 1978
Οι λέξεις και τα πράγματα: Μια αρχαιολογία των επιστημών του ανθρώπου, μτφρ. Κωστής Παπαγιώργης, επιμ. Παναγιώτης Κονδύλης, Γνώση 1986
Η αρχαιολογία της γνώσης, μτφρ. Κωστής Παπαγιώργης, Εξάντας 1987
Ιστορία της σεξουαλικότητας: Η χρήση των απολαύσεων, μτφρ. Γιώργος Κωνσταντινίδης, Κέδρος/Ράππας 1989
Επιτήρηση και τιμωρία: Η γέννηση της φυλακής, μτφρ. Καίτη Χατζηδήμου και Ιουλιέττα Ράλλη, Κέδρος/Ράππας 1989
Ιστορία της σεξουαλικότητας: Η μέριμνα για τον εαυτό μας, μτφρ. Γιάννης Κρητικός, Κέδρος/Ράππας 1993
Εγώ, ο Πιερ Ριβιέρ, που έσφαξα τη μητέρα μου, την αδελφή μου και τον αδελφό μου: Μια περίπτωση μητροκτονίας-αδελφοκτονίας τον 19ο αιώνα, μτφρ. Γιάννης Οικονόμου, Κέδρος 2002
Για την υπεράσπιση της κοινωνίας, μτφρ. Τιτίκα Δημητρούλια, Ψυχογιός 2002
Ιστορία της τρέλας στην κλασική εποχή, μτφρ. Πάρης Μπουρλάκης, Καλέντης 2007
Η τάξη του λόγου: Εναρκτήριο μάθημα στο Collège de France 1970, μτφρ. Μηνάς Χρηστίδης, Ηριδανός χ.χ.
Από τις εκδόσεις της Εστίας κυκλοφορούν:
Οι μη κανονικοί. Παραδόσεις στο Κολέγιο της Γαλλίας, 1974-1975, μτφρ. Σωτήρης Σιαμανδούρας, 32019
Για την κυβέρνηση των ζωντανών. Παραδόσεις στο Κολέγιο της Γαλλίας, 1979-1980, μτφρ. Γιώργος Καράμπελας - Πάρης Μπουρλάκης, (2020),
Το θάρρος της Αλήθειας. Η κυβέρνηση του εαυτού και των άλλων. Παραδόσεις στο Κολέγιο της Γαλλίας, 1983-1984, μτφρ. Γιώργος Καράμπελας (2022).
(Πηγή: "Βιβλιοπωλείον της Εστίας", 2024)
- Η κυβέρνηση του εαυτού και των άλλων (2024)
- Εγώ, ο Πιερ Ριβιέρ, που έσφαξα τη μητέρα μου, την αδερφή μου και τον αδερφό μου... (2024)
- Η παρρησία (2023)
- Το θάρρος της αλήθειας (2022)
- Η σεξουαλικότητα - Ο λόγος της σεξουαλικότητας (2021)
- Τι είναι ένας συγγραφέας; (2021)
- Για την κυβέρνηση των ζωντανών (2020)
- Γιατί η φυλακή; (2019)
- Ιστορία της σεξουαλικότητας (2019)
- Τι είναι διαφωτισμός (2018)
- Για τη λαϊκή δικαιοσύνη (2018)
- Η ζωγραφική του Μανέ (2017)
- Εισαγωγή στην ανθρωπολογία του Καντ (2017)
- Φυλακή. Κυβερνολογική (2017)
- Η αρχαιολογία της γνώσης (2017)
- Τι είναι κριτική; (2016)
- Η τιμωρητική κοινωνία (2016)
- Ο στοχασμός του έξω (2016)
- Η λογοτεχνική θεωρία του εικοστού αιώνα (2013)
- Ο ωραίος κίνδυνος (2013)
- Αυτό δεν είναι πίπα (2013)
- Διάλογος για την κοινωνιολογία και τις ανθρωπιστικές επιστήμες (2013)
- Ιστορία της σεξουαλικότητας (2013)
- Σκέψεις γύρω από τον μαρξισμό, τη φαινομενολογία και την εξουσία (2013)
- Ιστορία της σεξουαλικότητας (2013)
- Η γέννηση της κλινικής (2012)
- Η γέννηση της βιοπολιτικής (2012)
- Ετεροτοπίες και άλλα κείμενα (2012)
- Επιλογή από τα Dits et écrits (2011)
- Ιστορία της σεξουαλικότητας (2011)
- Τρία κείμενα για τον Νίτσε (2011)
- Επιτήρηση και τιμωρία (2011)
- Για τη λαϊκή δικαιοσύνη (2011)
- Η εγγύτητα (2011)
- Οι μη κανονικοί (2010)
- Τρέλα και φιλοσοφία (2009)
- Οι λέξεις και τα πράγματα (2008)
- Το μάτι της εξουσίας (2008)
- Περί θανάτου (2008)
- Ιστορία της τρέλας στην κλασική εποχή (2007)
- Ν(ο)ήματα και γλωσσικοί κόμποι (2007)
- Εξουσία, γνώση και ηθική (2007)
- Κινηματογράφος και λαϊκή μνήμη (2006)
- Η μικροφυσική της εξουσίας (2005)
- Η ιστορία της τρέλας (2004)
- Τρία κείμενα για τον Νίτσε (2004)
- Τα όρια του σώματος (2004)
- Για την υπεράσπιση της κοινωνίας (2002)
- Ο μεγάλος εγκλεισμός (1999)
- Αυτό δεν είναι πίπα (1998)
- Ο στοχασμός του έξω (1998)
- Επιστημολογία (1997)
- Ιστορία της σεξουαλικότητας (1993)
- Επιτήρηση και τιμωρία (1989)
- Ιστορία της σεξουαλικότητας (1989)
- Η αρχαιολογία της γνώσης (1987)
- Ιστορία της σεξουαλικότητας (1978)
- Η τάξη του λόγου ()